(Cimicifuga racemosa)
Poznata još i kao crni kohoš, cimicifuga je moćna biljka čiji se potencijal i mehanizmi delovanja tek otkrivaju. Potiče sa severnoameričkog kontinenta i u prirodni raste u šumama i na proplancima. Njena lekovita svojstva prvi su otkrili Indijanci koji su je koristili kod bola u mišićima i kostima, kašlja, otežanog disanja, ujeda zmija, ali i kao pomoć ženama tokom porođaja i menstrualnih tegoba. Kada su stigli prvi doseljenici iz Evrope, prepoznali su potencijal ove biljke i pravili od nje tonik „za ženske tegobe“. U novije vreme, prvi su komercijalno počeli da je koriste Nemci, već četrdesetih godina prošlog veka, da bi je krajem prošlog veka detaljna naučna istraživanja uvrstila u brojne preparate za olakšavanje tegoba u menopauzi. Danas, kako izveštava Evropska agencija za lekove, u Nemačkoj na tržištu postoji čak 24 preparata s cimicifugom.
Reč cimicifuga, kako je i njen naučni naziv, Cimicifuga racemosa, potiče od latinskog cimex što znači buba i fugo, od fugare što znači bežati, zbog čega joj je jedan od engleskih imena bugbane – aludirajući na njen snažan miris koji tera biljne vaši. Racemosa, sa značenjem u obliku grožđa, opisuje njen grozdasti cvet. Indijanci su je zvali i snakeroot, zmijski koren, jer im je pomagala u neutralisanju zmijskog otrova. Upravo je koren, odnosno rizom taj koji je lekovit i od kog se danas prave ekstrakti.
ZAŠTO JE CIMICIFUGA LEKOVITA?
Rizom ove biljke sadrži triterpenske saponine, uključujući i aktein, cimifugosid, cimiracemosid A, izoflavon formononetin, flavonol kemferol, fenilpropanoide kao što su ferulinska i hidroksicinamična kiselina, a tu su i alkaloidi (citisin, N-metil citisin), smole i tanini. Do nedavno se smatralo da je cimicifuga snažna fitoestrogenska biljka, ali novia istraživanja su opovrgla. Ova biljka ne sadrži estrogenska jedinjenja, već deluje tako što direktno pospešuje lučenje hormona serotonina, dopamina i neurotransmitera gamaaminobutrične kiseline (GABA), čiji pad je čest u menopauzi što za posledicu ima neraspoloženje i depresiju. Ukratko, cimicifuga nam prirodnim putem podiže raspoloženje.
Menopauzaili klimakterijum je normalna životna faza kod žena koja počinje oko 51. godine života, zvanično godinu dana nakon poslednje menstruacije. Period koji joj prethodi zove se perimenopauza a karakteriše ga niz neprijatnih simptoma – naleti vrućine (valunzi), preznojavanje, nesanica, nervoza, promene raspoloženja, nervna napetost i razdražljivost, neraspoloženje, depresija, mentalna magla, pad samopouzdanja. Ali to, nažalost, nije sve. Kako hormoni utiču na sve životne funkcije, s njihovim padom u ovom periodu može doći i do glavobolja, bola u zglobovima, naglog povećanja telesne težine, i sklonosti poremećajima kao što su metabolički sindrom, povišeni holesterol, insulinska rezistencija, dijabetes tipa 2, kardiovaskularne smetnje i smanjenje gustine kostiju – osteoporoza. Pad hormona direktno se ogleda i na našoj kožii, jer usporava sintezu kolagena, zbog čega se koža opušta i javljaju se bore. Kako danas, usled zagađenja, štetnih hemikalija koje remete rad hormona, stresa i brzog tempa života ženije sve ranije ulaze u menopauzu, tako gube i protektivno dejstvo hormona pa su tako podložnije svim ovim poremećajima. Samim tim, jasno je da je poželjno što duže zadržati hormonski balans, a s druge strane istraživanja su pokazala da hormonska supstituciona terapija može kasnije povećati rizik od karcinoma dojke i kardiovaskularnih oboljenja. Zato su nam neophodna prirodna rešenja koja će ženama pomoći da što kasnije uđu u menopauzu, ali i što bezbolnije. I tu na scenu stupaju lekovite biljke.
DELUJE PREVENTIVNO I USPORAVA STARENJE
Kao što je već napomenuto, ranije se verovalo da se cimicifuga vezuje za receptore estrogena, zbog čega se smatralo da bi to estrogensko dejstvo moglo da pospeši nastanak ćeliija karcinoma dojke, ali danas definitivno znamo da to nije tačno. Naprotiv, istraživanja su dokazala da ne samo da cimicifuga ne izaziva rak dojke, već ga i sprečava, a pored toga deluje i preventivno na valunge i osteoporozu. Zapravo, ekstrakt cimicifuge svojim metaboličkim efektom utiče na usporavanje samog procesa starenja.
Zato se danas crni kohoš često koristi kao prirodno rešenje za vazomotorne simtpome u menopauzi – osećaj vrućine i preznojavanje, kao i vaginalnu suvoću, lupanje srca, vrtoglavicu, poremećaj sna, razdražljivost i nervozu. Tokom istraživanja utvrđeno je da je preparate na bazi ove biljke potrebno uzimati 4 do 8 nedelja kako bi se ispoljio pravi efekat, a s dužom upotrebom povećava se i efikasnost. Cimicifuga je bezbedna u propisanim dozama i može se koristiti do 6 meseci bez pauze.
Cimicifuga je idealna u kombinaciji s drugim biljkama sa sličnim dejstvom koje je najbolje koristiti odmah sa prvim simptomima menopauze. Na primer, konopljika koja svojim izoflavonima ima pozitivno estrogensko dejstvo a deluje i protivupalno, divlji jam koji sadrži diosgenin, na osnovu kog je napravljena prva kontraceptivna pilula, koji podstiče lučenje estradiola i progesterona bez štetnih posledica, hmelj koji pored estrogenskog ispoljava i antitumorno, protivupalno i neuroprotektivno dejstvo, na prirodni način umirujući nervni sistem, anđelika koja svojim kumarinima deluje sedativno i antidepresivno, štiti mentalne funkcije, ali i sprečava metaboličke poremećaje, i žen šen, čuveni adaptogen, koji štiti organizam od oksidativnog stresa, sprečava kognitivno propadanje, ali i pozitivno utiče na libido i ublažava valunge.